शेतकऱ्यांसाठी रब्बी बटाटा लागवड तंत्र
बटाटा उत्पादनात देशाच्या तुलनेत राज्याच्या उत्पादनाचे सरासरी कमी आहे बटाट्याचे उत्पादन क्षमता अधिक असून त्यांचे हेक्‍टरी उत्पादन 70 टनांपर्यंत मिळू शकते बटाटा पिकाचे क्षेत्र आणि उत्पादन कमी असल्याने सर्वात महत्त्वाचे कारण म्हणजे शुद्ध रोगमुक्त आणि खात्रीदायक बियाणांचा होय जवळपास डझनभर किडे बटाटा वर हल्ला करतात बटाटा लागवडीपासून काढणीपर्यंत व्हायरस करपा या रोगांना बळी पडतो या सेवा मार्केटिंग खात्रीशीर नसल्यामुळे साठवण्याची व्यवस्था नसल्याने बटाट्याचे क्षेत्र व उत्पादन कमी येते उत्पादित बटाट्याचे फक्त एक टक्का बटाटा प्रोसेसिंग साठी वापरला जातो तर वर्षाकाठी प्रतिव्यक्ती 40 किलो बटाटा चा वापर केला जातो त्यामुळे देशात बेटा वापरला जातो प्रोसेसिंग केलेले बटाट्याचे पदार्थ तयार केले जातात
प्रोसेसिंग कंपन्यांमुळे बटाट्याचा साठवण्याचा आणि मार्केटचा प्रश्न सोडला असून त्यामुळे बटाटा खाली क्षेत्र वाढविण्यास भाव आहे बटाटा पिकासाठी थंडी चांगले मानवते बटाट्याच्या अपेक्षित उत्पादनासाठी 18 ते 20 अंश सेंटिग्रेड तापमान पोषक असून तापमानात वाढ झाल्यास त्याचा पिकाच्या वाढीवर परिणाम होतो तापमान 30 अंश सेंटिग्रेड च्या पुढे गेल्यास बटाट्याचे लागन सांगते तापमानामुळे बटाट्याचे क्षेत्र वाढवण्यास संबंधाने येत आहे ढगाळ हवामान जास्त पाऊस आणि तापमानातील वाढ यामुळे रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो आणि त्याचा उत्पादनावर वाईट परिणाम होतो
बटाट्याच्या अपेक्षित उत्पादनासाठी दिवसांचे दाता सूर्यप्रकाशाची गरज लागते जमीन बटाट्याच्या चांगल्या वाढीसाठी वजनदार व संपूर्ण बटाटा पोहोचण्यासाठी योग्य जमिनीची निवड करावी पाण्याचा निचरा होणारी मध्यम खोलीची मेसेज जमीन चांगली मानवते भारी सोपान पाणथळ जमिनीत बटाट्याची लागवड करू नये बरोबर सेंद्रिय खते असलेली जमीन बटाटा पिकास पोषक ठरते बटाट्याची वाढ जमिनीत होत असल्याने जमिनीची उत्तम प्रकारे आंतर मशागत करून जमीन भुसभुशीत करावी यानंतर हेक्‍टरी 25 टन चांगले कुजलेले शेणखत एकसारखे पसरवून खोडव्यात च्या साह्याने जमिनीत मिसळून घ्यावे प्रोसेसिंग व कानाकळता पोपटाच्या वेगवेगळ्या जाती असून त्याप्रमाणे जातीची निवड करावी खात्रीशीर बेण्याची निवड हीच बटाटा उत्पादनाची गुरु केली आहे लागवडीसाठी हेक्‍टरी आठ ते दहा क्विंटल मध्यम आकाराचे 10 ते 15 क्विंटल व मोठ्या करायचे 15 ते 20 क्विंटल बेणे लागते लागवडीसाठी निरोगी सुदृढ व प्रमाणित बियाणे निवडावे बटाट्यावरील डोळे पाहून त्याच्या दोन ते तीन फोडी कराव्यात प्रत्येक ओळ 40 ते 50 ग्रॅम वजनाचे असावे लहान आकाराचे 40 ते 50 ग्रॅम वजनाचे उत्तम मूळ असलेले एकसारखे अंडाकृती बियाणे हप्ता संपूर्ण लावावे लहान बियाणे उशिरा उगवते
बटाट्याची लागवड ऑक्‍टोबर किंवा नोव्हेंबर मधे जमिनीत पुरेसा ओलावा नसल्यास जमीन ओलावून घ्यावे आल्यानंतर तिने 60 सेंटिमीटर अंतरावर लाईन पाळावयाचे भरायचे प्रमाणे त्यामध्ये एखादे मिसळून घ्यावेत प्रक्रिया केलेले बियाणे वीस सेंटीमीटर अंतरावर लावावे लहान बटाटे 15 सेमी सेमी अंतरावर लावावेत किंवा पावलांच्या अंतरावर लावावेत बटाटा लागवडीनंतर लाकडी नांगराने दोन लाईन मध्ये सरी पाडावी त्यामध्ये लावलेल्या बटाट्याच्या फोडी व रापा मध्ये पळून 30 सेंटिमीटर उंचीचे वरंबे तयार होतील बटाटा लागवडीपूर्वी हेक्‍टरी 25 टन शेणखत मिसळावे व मातीची तपासणी करून रासायनिक खते दिल्यास अपेक्षित उत्पादन मिळविता येते महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ राहुरी यांच्या शिफारशीनुसार बटाट्याला एकरी 150 किलो नत्र 60 किलो स्फुरद व 120 किलो पालाश द्यावे एखादी लागवडीच्या वेळी 50 किलो अमोनिअम सल्फेट 375 किलो सिंगल सुपर फास्फेट आणि 200 किलो लागवडीनंतर एक महिन्याने बटाटे बांधणीच्या वेळी 100 किलो युरिया द्यावा बटाटा पिकाच्या लागवडीसाठी एक गुलाब नाही आणि 25 ते 30 दिवसांनी गाडी भरणे करावे बटाटा पिकाच्या वरंब्यात मातेचे फार लाकडी बैल नांगर नांगर करावे गळे गळे करणीमुळे जमीन पोकळ होऊन हवा खेळती राहते बटाट्याची वाढ चांगली वाढ भरपूर माती झाडाला लागल्याने पोकळीचा शेर का होत नाही बटाट्याचे पीक आजरा के हम दमाद हेक्‍टरी 50 ते 60 सेंमी पाणी लागते
बटाटा उगवणीसाठी लागवडीनंतर लगेच पाणी द्यावे या पिकाला मध्यम ते भारी जमिनीत आठ ते दहा दिवसांच्या अंतराने सात ते दहा पाणी द्यावेत सरी पद्धतीने पाणी देताना सरीचा 66 टक्के भाग भिजेल इतके पाणी द्यावे बटाट्याच्या नाजूक अवस्थेत आर्या लावाव्यात झाडे लावताना आणि बटाटे होताना पाण्याचा ताण पडू देऊ नये मावा हे खेडे हिरवे किंवा तपकिरी रंगाची असते तुडतुडे हिरवट पिवळ्या रंगाचे असतात हे खेळ पानावरील रस शोषून घेते त्यामुळे पाने सरडा मोठ्या प्रमाणे आकाशने जातात या खेळामुळे व्हायरस येतो पिकांची वाढ खुंटते त्यात त्यांचा जोम कमी होतो पर्यायाने उत्पन्नावर परिणाम होतो माझ्यामुळे सेकंड राव झाडावर पडतो त्यामुळे काळे बोलणे पडते त्यांना काजळी पडली असे म्हणतातह्ध्ध दजफजसजस कॅनच फहफज धधड ढधड ढेज चचड ढधड धधड धफबीफ क्सहफब्द ढधड ढधड धडजडधडनफ चढफ धधड धधड फहफहड धधड धंधड धधड शेजारी दजफजसजस दजदण्ड धडजड दजदण्ड धधड दूध दणकट धडा विकास च फक्त च चव्हाण व व्ही व्यक्त करून द ड बडब्द्ध कचरा साजूक क्सहक्सह आदी चक चच दगड धडक मारली चचबसबडव दबदबा क्सहफबी दबदबा धधड धंधड धडा धंधड धच चच धफबीफ क्सहफह धच धड षड्ज धडपड धफबीफ फहफज फहफज फहफज फहफज फहफज स्टडी धडा धड धडपड धडा चव्हाट्यावर साजूक हक्क धडा शस्त्रक्रिया शकतो धडा धक्का चच धड षड्यंत्र फहफज चार धडा दजदण्ड धडपड धड धडा हच धडपड धडा धडपड धडा धडपड धर्म धडपड धडपड फूड धफबीफ धक शब्द दजफजसजस फहFह्ध्ध धडपड फजफा दजदण्ड सूद धडपड धडपड धधड खरीप हंगाम पूर्वतयारी शेतकरी बांधवांना व खरीप हंगाम सुरू झाला आहे त्यादृष्टीने तयारीला लागला असला तरी हंगामाच्या उत्पादकता वाढवण्यासाठी पेरणीचे पूर्वतयारी आणि पिकाचे नियोजन करणे महत्त्वाचे ठरणार पेरणीची वेळ साधायचे असेल तर पूर्वतयारी आवश्यक आहे पेरणे साथ के सबका नाडी लढाई जिंकली म्हणून समजा खरीप हंगामाची पूर्वतयारी किमान योजना प्रामुख्याने आपल्याकडे उपलब्ध असलेली जमीन हवामान आणि पाण्याची उपलब्धता या बाबींचा विचार करून कोणती पिके घ्यायची आहे ते करून त्याप्रमाणे सुधारित जातीच्या बियाण्यांची खरेदी जवानो संवर्धन हे रासायनिक खतांचे व्यवस्थापन एका वरील अंबाबाई खेळ रोगाच्या नियंत्रणासाठी कीटकनाशके आणि बुरशीनाशके याची व्यवस्था करणे गरजेचे आहे सर्वसाधारणपणे खरीप हंगामाचा कालावधी जून ते सप्टेंबर पर्यंत असतो त्यामुळे या कालावधीत एकांच्या पेरणीपासून ते काढणी मळणी पर्यंतचे कामे केले जातात त्यासाठी शेतकऱ्यांनी खरीप हंगाम सुरू होण्यापूर्वी हंगामासाठी लागणाऱ्या नांगर कुळव आभार कोळवे व इतर अवजारांचे पालन केले पाहिजे म्हणजे पेरणीच्या वेळेस अडचणी येत नाही तसेच वेळही वाचतो त्यासाठी प्रत्येक वेळी मशागतीसाठी लागणाऱ्या अवजारांचा वापर झाल्यानंतर ती व्यवस्था ठेवणे गरजेचे आहे खरीप पिकांच्या लागवडीचे पूर्वतयारी म्हणून मशागतीच्या कामामध्ये नांगरट ढेकळे फोडणे कळविण्यात रज्यघटना जमिनीचे सपाटीकरण करणे आणि सरी वाफे तयार करणे इत्यादी कामे करणे जरुरीचे आहे लागवडीसाठी जमीन तयार करायच आणि स्वच्छतेच्या दृष्टिकोनातून बांधावर असलेल्या मशागतीची पिकाच्या वाढीला अडथळा करणारे जोडपे थोडा वेळ तसेच बांधावरील गवत काडीकचरा जाळून टाकावा त्यामुळे सुषमा अवस्थेतील करण्याचा आणि लोकांच्या जिवाणूंचा नाश होतो खरीप हंगामात लागवड करणे साठी पिकांची निवड करताना ते पिकासाठी लागणाऱ्या जमिनीचा प्रकार व पाण्याची उपलब्धता या गोष्टीचा विचार करून पिकांची निवड करावी जमीन व पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार कोणते पीक घ्यायचे ठरविल्यानंतर पिकांच्या वाणांची निवड करताना योग्य उत्पादन देणारे खेळ व रोगास कमी बळी पडणारे कमी कालावधीत येणारी अवर्षण प्रतिकारक्षम शिफारस केलेले बियाणे नेवाले कृषी विद्यापीठ बियाणे महामंडळाने प्रचलित केलेले बियाणे वापरले बियाणे पेरणीपूर्वी घेऊन ठेवावेत या बियाण्यांची उगवण क्षमता तपासली पाहिजे त्यामुळे बारिश प्रमाणे त्याने आपल्या एकटे रोपांची संख्या योग्य प्रमाणात होत आहे ते स्वतःच्या घरचे बियाणे वापरायचे असल्यास त्याची उगवण क्षमता तपासून पाहावे पेरणीपूर्वी बीजप्रक्रिया करणे अत्यंत महत्त्वाचे असते बीजप्रक्रिया अतिशय साधी सोपी आणि कमी करण्याची पद्धत आहे रासायनिक खतांच्या तुलनेत अत्यल्प किमतीत बाजारात उपलब्ध असून शेतकऱ्यांना परवडण्यासारखे आहेत ही कमी किमतीचे आणि जास्त फायदा करून देणारे जैविक खते आहेत या खतामुळे पिकाची वाढ जोमाने होते आणि उत्पादनात वाढ दिसून येते परंतु पूर्वीसारख्या खतांची तसेच करून ठेवणे आवश्यक असते सर्व एकदल व तृणधान्ये पिकांना प्रक्रिया करावी उद्यानात ज्वारी बाजरी मका सूर्यफूल कापूस मिरची वांगी इत्यादी शेंगवर्गीय द्विदल पिकांना लाजवेल या जिवाणू खताची प्रक्रिया करावी रायझोबियम जिवाणू खत सर्व शेंगवर्गीय पिकांना उपयोगी पडत नाही त्यामध्ये वेगवेगळे चालला आहे वेगवेगळ्या गटातील पिकांना विशिष्ट प्रकारचे रायझोबियम जिवाणू खत वापरावे लागते तसेच सर्व पिकांना स्फुरद विरघळणारे जिवाणू खते वापरल्याने जमिनीत स्थिर झालेल्या स्फुरद पेरतेवेळी ला जाऊन पिकांना उपलब्ध करून दिला जातो सर्वसाधारण बया दार उघड बया न 250 ग्रॅम जिवाणू खताचे प्रक्रिया करावी बुरशीनाशकाची प्रक्रिया करावी करावी याचा प्रथम प्रक्रिया करून घ्यावे नंतर जिवाणू संवर्धनाची प्रक्रिया करावी शेतकऱ्यांनी एकात्मिक खादगाव समाज समाज करून घ्यावा शेतीची मशागत केल्यानंतर बियाण्याची निवड करून त्याची योग्य अंतरावर आणि वेळेवर पेरणी करणे सुद्धा तेवढेच महत्त्वाचे आहे त्यांचा प्रादुर्भाव वाढल्याने आंतरमशागतीच्या अडचणी निर्माण होतात पेरणी करताना बीजाचा बॉलवर जाणार आहे किंवा खूप जाड पडणार नाही याची काळजी घ्यावी शेतकऱ्यांनी आपल्याकडे उपलब्ध नसलेली जमीन जमिनीचा प्रकार पाण्याची उपलब्धता याचा विचार करून पिकांची निवड करावी हंगाम सुरू होण्यापूर्वी माती परीक्षण करून घ्यावे खरीप हंगाम सुरू होण्यापूर्वी मशागतीसाठी लागणाऱ्या अवजारांची दुरुस्ती करावी जमिनीच्या नाग्रळ कळवण्यास अत्यंत आनंद गडे योजनेच्या काळात जमिनीत पाण्याचे तयार करणे इत्यादी कामे करावीत पेरणीपूर्वी पिकांच्या योग्य वाणाची निवड आणि बीजप्रक्रिया करावी फिरणे योग्य वेळी योग्य अंतरावर आणि शिफारस केल्यानुसार बियाणे पुरवावे पिकांना शिफारशीप्रमाणे आणि माती परीक्षण अहवालानुसार खत व्यवस्थापन करून घ्यावे आपण वर्षानुवर्षे त्या जमिनी एकाच वेळी घेतात त्यामुळे जमिनीतील अन्नद्रव्यांचा साठा दिवसेंदिवस कमी होऊन पिकाच्या उत्पादनात घट येत असते चांगले उत्पादन घ्यावयाचे असेल तर जमिनीतील अन्नद्रव्यांचे प्रमाण योग्य ठेवणे आवश्यक आहे माती परीक्षणानुसार जमिनीत अन्नद्रव्यांचे प्रमाण समजून घेता येईल अशा जमान्याचा सुरक्षा सामोपचार भैरवनाथाच्या नावाने त्याची माहिती मागील महिन्यात माती नमुना तपासून घेतला असेल माझ्यापेक्षा नावाला जेनेट वाचन एकात्मिक खत व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे खतांची टंचाई लक्षात घेता पेरणीपूर्व बाजार होतं आवश्यक ती कधी काय करावे